Hipochondria to stałe przekonanie pacjenta o występowaniu u niego jednej lub kilku chorób somatycznych. Pacjent doszukuje się u siebie symptomów tych chorób a normalne przejawy funkcjonowania organizmu są odczytywane jako objawy choroby. Co ciekawe, nazwa ‘hipochondria’ została usunięta z klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Uznano, że budzi ono pejoratywne skojarzenia, jest często lekceważona i postrzegana jako niegroźne dziwactwo danej osoby, co przekładało się na skuteczność leczenia dotkniętych hipochondrią osób. Nazwa ta niejako szufladkowała osoby chore przerzucając na nie odpowiedzialność za swoje cierpienie. Stąd we wspomnianej klasyfikacji hipochondria ujęta jest jako zaburzenie z lękiem przed chorobą.
Osoby dotknięte tym zaburzeniem poddają się wielu badaniom mającym na celu potwierdzenie swoich obaw. Gdy otrzymują pozytywne wyniki oraz diagnozy lekarskie wykluczające występowanie u nich zaburzenia mogą odczuć chwilową ulgę. Jednak prawie natychmiast pojawia się zwątpienie w otrzymaną diagnozę, brak wiary w kompetencje lekarza i doszukiwanie się nowych objawów. Taka osoba zazwyczaj wybiera się do kolejnego specjalisty. Bywa też tak, że po wykluczeniu jednej choroby, pacjent zaczyna doszukiwać się objawów innych zaburzeń. Nieustanne kontrolowanie wszystkich objawów somatycznych i poddawanie się kolejnym badaniom może doprowadzić do wystąpienia innego objawu, np. niewielki krwiak po pobieraniu krwi jest interpretowany jako potwierdzenie obaw lub objaw innego zaburzenia. Pacjent najczęściej nie dopuszcza do siebie myśli o psychologicznym podłożu swoich trudności. Niektórzy badacze zwracają uwagę także na specyficzne mechanizmy społeczne w hipochondrii. Z jednej strony pacjent może odnosić określone korzyści, np. zwolnienie chorobowe w pracy czy otrzymywanie więcej uwagi i opieki ze strony bliskich, co jest czynnikiem nagradzającym i może nasilać objawy hipochondrii. Jednak z czasem cierpliwość otoczenia społecznego zmniejsza się, bliscy są zmęczeni coraz to nowymi objawami chorobowymi u danej osoby, może ona także stracićpracę. Może to powodować wycofanie społeczne i zwiększać cierpienia jednostki.
W leczeniu zaburzeń hipochondrycznych zaleca się psychoterapię oraz farmakoterapię. Najczęściej polecana jest terapia poznawczo-behawioralna, która pozwala na przerwanie mechanizmu błędnego koła, identyfikacji i zmiany niewłaściwych interpretacji objawów, pomoc w tworzeniu bardziej realistycznych interpretacji, restrukturyzacja wyobrażeniowa, modyfikacja dysfunkcjonalnych przekonań.
Stec-Szczęsna B., Żebrowski M. (2016). „Zastosowanie terapii poznawczo- -behawioralnej w leczeniu lęku o zdrowie”. Psychiatria, tom 13, nr 2, 77–83.