Każdy z nas w swoim codziennym życiu doświadczył choć raz emocji strachu oraz pojawiających się lęków. Są to nieodzowne elementy naszego życia związane z doświadczaniem różnych sytuacji lub podczas podejmowania ważnych decyzji. Bardzo wiele osób używa tych pojęć zamiennie – opisując aktualnie to, co czują. Jednak ich znaczenie jest zupełnie różne.
Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne podaje, iż strach jest przekonaniem o wystąpieniu w przyszłości różnego rodzaju zagrożeń, nieszczęść, któremu współtowarzyszą somatyczne symptomy napięcia, takie jak: przyśpieszone tempo akcji serca, pocenie się, drżenie rąk, nudności oraz znaczące obniżenie nastroju, poczucie przygnębienia. Jest również czynnikiem motywującym do podejmowania działań, takich jak: ucieczka lub atak (w odpowiedzi na rozpoznawalny oraz zdefiniowany bodziec, np. gdy atakuje nas niedźwiedź > boimy się >więc uciekamy w obawie, że nas skrzywdzi). Jest emocją, która zapewnia człowiekowi przetrwanie, chroni przed niebezpieczeństwem. Tak więc strach związany jest z bezpośrednim zagrożeniem i trwa przez określony czas – to znaczy, że nie możemy w każdym momencie naszego życia odczuwać strachu.
Doświadczeniem emocjonalnym, które może przypominać emocję strachu jest lęk. Różnica polega na tym, iż lęk ma charakter bardziej irracjonalny, czyli trudniej jest znaleźć jego konkretną przyczynę niż w przypadku wystąpienia strachu. Łączy się on z odczuciem niepokoju, zdenerwowania. Źródłem pojawiającego się napięcia mogą być również sytuacje stresowe. Okres jego doświadczania jest zazwyczaj dłuższy i może przybierać różne nasilenie. Zdarza się, iż stany niepokoju nie przemijają wraz ze stresującą sytuacją. Niektórym osobom towarzyszą na co dzień, wywołując przy tym różne objawy somatyczne (bóle brzucha, zawroty głowy, kołatanie serca, drżenie, świąd skóry) – mamy wtedy do czynienia z zaburzeniami lękowymi.
Tak więc strach oraz lęk są odrębnymi zjawiskami, które doświadczamy w naszym codziennym funkcjonowaniu. Różnią się od siebie przede wszystkim czasem trwania (odczuwania) oraz tym – w odróżnieniu od strachu – lęk jest procesem wewnętrznym niezwiązanym z bezpośrednim zagrożeniem, czy bólem. Każdy stan napięcia staje się patologiczny wtedy, gdy zaczyna stale dominować w naszym zachowaniu, gdy nie pozwala nam na swobodę w funkcjonowaniu. Rodzaj pomocy jakiej wymaga osoba, która cierpi z wyżej opisanego powodu, zależy głównie od tego – jak silny jest ów lęk. Jeśli jest on paraliżujący i wpływa na niemożność funkcjonowania w życiu codziennym, wykonywania swojej pracy – warto w takiej sytuacji udać się bezpośrednio do specjalisty (psychiatra, psycholog, psychoterapeuta). Rozmowy z terapeutą mogą pomóc znaleźć źródło tego, co tak naprawdę budzi w nas duży niepokój – znając jego przyczynę, może on stracić na swojej sile. W przypadku, gdy powyższe stany pojawiają się w łagodniejszej formie –można wtedy zwrócić się do osoby zaufanej – przyjaciela, znajomego, kogoś zatrudnionego w poradni z prośbą o rozmowę. Czasem zwykłe „wygadanie się przed kimś” wpływa na obniżenie się doświadczanego dyskomfortu i sprawia, że wspólnie wraz z towarzyszem naszej rozmowy możemy znaleźć rozwiązanie stresującej nas sytuacji – a tym samym obniżyć poziom odczuwanych przez nas obaw.
Jako ciekawostkę odnośnie powyższego tematu, warto przytoczyć ciekawe badanie, które zostało przeprowadzone przez Agustyniuk i wsp. (2013) na liczbie 110 pacjentów hospitalizowanych na oddziałach: chirurgicznym i ginekologicznym. Wyniki badania pokazały, iż najliczniejszą grupą byli chorzy, którzy wykazywali średni poziom lęku zarówno jako stan jak i cechę. Analizy grup wiekowych osób badanych ukazały, iż poziom nasilenia napięcia wzrastał wraz z wiekiem. Największy poziom lęku występował u osób mających wykształcenie zawodowe. Kobiety przed zabiegami operacyjnymi wykazywały istotnie większe skłonności do odczuwania niepokoju niż mężczyźni. Młodsi pacjenci posiadali mniejsze predyspozycje do odczuwania lęku niż osoby starsze.
Warto pamiętać, że są to wyniki konkretnego badania, takich prac na dzień dzisiejszy jest bardzo wiele. Badacze nieustannie chcą pogłębiać wiedzę z tych właśnie obszarów. Pojawiające się lęki, przybierające na sile każdego dnia – potrafią wyrządzić bardzo poważne szkody, zarówno na tle psychicznym jak i somatycznym. Gdy zauważymy zmiany w naszym codziennym funkcjonowaniu – reagujmy i zgłaszajmy się do specjalisty.