Praca z osobami w kryzysie to jedno z największych wyzwań, przed którymi stoję jako psycholog. Sytuacje kryzysowe są nieprzewidywalne, pełne emocji i wymagają zarówno empatii, jak i wiedzy. Jako psycholożka, którą od lat zajmują między innymi właśnie interwencje kryzysowe, chciałabym podzielić się kilkoma technikami i strategiami, które mogą okazać się pomocne w pracy z osobami w trudnych momentach życia.
Czym jest kryzys?
Zanim przejdziemy do szczegółowych technik, warto wyjaśnić, czym właściwie jest kryzys. W psychologii kryzys to stan, w którym osoba doświadcza silnych trudności emocjonalnych, często związanych z nagłym wydarzeniem, jak utrata bliskiej osoby, rozwód, wypadek, choroba czy utrata pracy. Kryzys może również wynikać z długotrwałego stresu, który przekracza możliwości radzenia sobie danej osoby. W pracy z kryzysem kluczowe jest zrozumienie, że reakcje emocjonalne są naturalne. Może to być panika, smutek, złość czy poczucie bezradności. Rolą psychologa jest pomóc osobie nie tylko zrozumieć te emocje, ale też znaleźć sposoby, by je przepracować i odzyskać równowagę.
Kluczowe techniki interwencji kryzysowej
Na przestrzeni lat wypracowałam wiele technik, które sprawdzają się w pracy z osobami w kryzysie. Oto najważniejsze z nich:
Aktywne słuchanie i empatia
Brzmi banalnie, ale nic nie jest ważniejsze niż bycie obecnym w rozmowie. Aktywne słuchanie to coś więcej niż słowa „rozumiem” czy „słucham cię”. Polega na pełnym skupieniu na rozmówcy, potwierdzaniu jego emocji i okazywaniu zrozumienia. Często powtarzam osobom w kryzysie: „To, co czujesz, jest w pełni uzasadnione. Masz prawo tak się czuć”. W praktyce aktywne słuchanie oznacza zadawanie pytań otwartych, które pozwalają osobie wyrazić to, co czuje. Przykładowo: „Co teraz najbardziej cię niepokoi?” albo „Jakie myśli pojawiają się, kiedy o tym mówisz?”.
Stabilizacja emocjonalna
W sytuacji kryzysowej jednym z priorytetów jest uspokojenie osoby, która może być w stanie paniki lub przytłoczenia. Tu pomagają techniki oddechowe. Czasem samo opanowanie oddechu wystarcza, by osoba poczuła się choć trochę bezpieczniej i bardziej stabilnie.
Normalizacja emocji
Kiedy ktoś jest w kryzysie, często wydaje mu się, że jego reakcje są „nieprawidłowe” lub „nienormalne”. W takich sytuacjach przypominam, że każdy ma prawo przeżywać trudne chwile po swojemu. Na przykład, kiedy pracuję z osobą, która właśnie straciła pracę, mówię: „To naturalne, że czujesz teraz niepokój. Utrata pracy to jedno z najbardziej stresujących wydarzeń w życiu. Daj sobie czas na przeżycie tych emocji”.
Pomoc w ustaleniu priorytetów
Kiedy ktoś jest przytłoczony sytuacją, jego myślenie może stać się chaotyczne. Dlatego warto pomóc takiej osobie w ustaleniu priorytetów. Na przykład pytam: „Co jest teraz najważniejsze? Co możemy zrobić, by zmniejszyć twój stres w tej chwili?”. Czasami wspólne stworzenie planu działania krok po kroku sprawia, że sytuacja wydaje się mniej przerażająca.
Interwencje kryzysowe – rola psychoedukacji
Nie można zapominać o znaczeniu psychoedukacji. Wyjaśnienie, czym jest kryzys, jak działa ludzka psychika w sytuacjach stresowych i jakie mechanizmy obronne mogą się pojawić, często daje osobie poczucie kontroli. Sama wielokrotnie tłumaczyłam, jak stres wpływa na ciało i umysł, co pomagało klientom zrozumieć swoje reakcje i przełamać poczucie zagubienia.
Kiedy szukać profesjonalnej pomocy?
Choć wsparcie bliskich jest niezwykle ważne, są sytuacje, w których warto skorzystać z pomocy specjalisty. Jeśli osoba w kryzysie ma myśli samobójcze, doświadcza silnych objawów somatycznych (np. duszności, bólu serca) lub przez dłuższy czas nie jest w stanie funkcjonować, konieczna jest profesjonalna interwencja psychologiczna lub psychiatryczna. Interwencje kryzysowe to temat niezwykle ważny i wymagający. Praca z osobami w kryzysie uczy pokory, cierpliwości i uważności na drugiego człowieka. Kluczem do skutecznej pomocy jest zrozumienie, że każda osoba i każda sytuacja są inne, a nasze zadanie jako psychologów polega na dostosowaniu technik i strategii do indywidualnych potrzeb. Jeśli kiedykolwiek znajdziesz się w sytuacji, w której ktoś w twoim otoczeniu przeżywa kryzys, pamiętaj o empatii, uważności i gotowości do wysłuchania. A jeśli czujesz, że potrzebujesz pomocy w takiej sytuacji – nie wahaj się sięgnąć po wsparcie specjalisty. Razem zawsze jest łatwiej przejść przez trudne chwile.
Jeśli potrzebujesz pomocy psychologa, porady w sytuacji kryzysowej pamiętaj, że jestem do Twojej dyspozycji. Jestem psychologiem, seksuologiem i certyfikowanym psychoterapeutą poznawczo-behawioralnym. Chcę pomóc moim klientom w ich problemach, dlatego nie wahaj się i skontaktuj się ze mną. Małgorzata Ostańska.